Er is een regel die je kunt toepassen op bijna elk verhaal. De regel is al stokoud: Aristoteles kwam er als eerste mee, in zijn boek Poetica, en hij leefde 300 jaar v.Chr. De Franse taalwetenschapper Greimas bedacht zelfs een schema waar je elk verhaal in kunt ‘gieten’ en de Amerikaanse literatuurwetenschapper Joseph Campbell schrijft in De held met de duizend gezichten over hoe elk verhaal een vast stramien volgt – Star Wars-regisseur George Lucas baseerde zijn films op Campbells inzichten.
Kernachtig
Er bestaan dus veel versies van de stokoude verhaalregel, maar schrijfdocent Nicolien Mizee verwoordt de regel het kernachtigst. In haar boek De grote wil schrijft ze: de regel die opgaat voor bijna elk verhaal is:
Iemand wil iets, dat gaat mis en dan gebeurt er iets anders.
Doordat dingen misgaan en er andere dingen gebeuren krijg je namelijk twijfel, conflicten, wrijving, schuring, verdriet en verrassing, kortom: gedoe.
En gedoe is goed, want dan gebeurt er iets.
Mislukte bankoverval
Dat iemand in een verhaal iets wil, dat dat misgaat en er dan iets anders gebeurt kan op allerlei niveaus. Van kleine alledaagse beslommeringen tot gebeurtenissen die diep ingrijpen in het leven van de hoofdpersoon. Mensen leiden een gewoon leven en dan wordt het oorlog en verandert hun leven volledig (Mulisch’ De aanslag en nog duizend voorbeelden). Een bankovervaller pleegt een overval, de overval mislukt, hij ontsnapt uit de gevangenis en wordt de beroemdste overvaller van Amerika (De spiegelwereld van Willie Sutton, van J.R. Moehringer). Je zit lekker ontspannen aan de eettafel een boterham te eten tot je oog valt op een envelop die je nog niet had geopend en dan gebeurt er dit.
De hele tijd in bed
Soms moet je in een verhaal iets meer zoeken om de regel erin te herkennen. In de romans van Thomas Verbogt bijvoorbeeld wordt vooral veel gewandeld, gepeinsd over vroeger en gekeken naar hoe het avondlicht door de straat valt. En Oblomov, de hoofdpersoon uit het boek Oblomov van de Russische schrijver Gontsjarov, kan maar niet besluiten wat hij wil en blijft daarom de hele tijd in bed liggen. Maar veel van Verbogts personages willen begrijpen wat er in het verleden is misgegaan. En Oblomov wil vooral iets niet: voldoen aan de verwachtingen van anderen.
Zootje verhalen bij elkaar
Trouwens, voor het leven – ook een zootje verhalen bij elkaar tenslotte – gaat de regel ‘iemand wil iets, dat gaat mis en dan gebeurt er iets anders’ net zo goed op. Probeer het maar eens, met je eigen leven. Daar hoef ik het woord ‘corona’ niet eens voor te noemen.
De rest van de nieuwsbrief, met onder meer een ontzettend ‘inspirerende’ tekst die ik op straat las, vind je hier.
Hier lees je over de man van 11 bijvoeglijk naamwoorden en hier hoe je Jan uit de zon haalt en clichés uit je tekst.
Foto © Peter de Krom