Op een dag zegt je baas: ‘We moeten Jan een keer in het zonnetje zetten.’
Ja, denken jij en je collega’s. Het is hoog tijd dat we Jan, die hier al zestien jaar knetterhard werkt, in het zonnetje zetten.
Supersaai zonnetje
De uitdrukking ‘in het zonnetje zetten’ vertelt beeldend wat je bedoelt. Maar de uitdrukking wordt supervaak gebruikt. Ik weet zeker dat er elke dag wel ergens een Jan in het zonnetje wordt gezet. En daardoor is -ie óók supersaai.
Onder het genot
Er zijn veel van dit soort uitdrukkingen. ‘Onder het genot van een hapje en een drankje’, bijvoorbeeld, of ‘de handen uit de mouwen steken’, of ‘in de pen klimmen’. Beeldend. Maar saai.
Naar Jans feest
En saai is niet handig. Want je wilt dat je tekst iets met je lezers doet. Dat ze naar het feest voor Jan komen, bijvoorbeeld.
Daarom 2 manieren om saaie uitdrukkingen te omzeilen:
1. Zeg gewoon letterlijk wat je wilt doen of zeggen
Dus niet: ‘We zetten Jan in het zonnetje’ maar: ‘Volgende week maandag is er een feest voor Jan’.
Niet: ‘Onder het genot van een hapje en een drankje’ maar: ‘Het wordt een borrel.’
Niet: ‘De baas klimt in de pen’ maar: ‘De baas schrijft een speech’.
Niet spannend, wel duidelijk.
2. Verzin zelf wat
Moeilijker dan 1, maar de moeite waard: verzin zelf wat.
Dus in plaats van Jan in het zonnetje zetten: ‘We gaan zo veel sketches en ABC’s voor Jan opvoeren dat hij ons nooit meer zal vergeten.’
Niks ‘onder het genot van een hapje en een drankje’ maar ‘Er is gin-tonic en we halen de loempia’s van de markt die Jan zo lekker vindt.’
En de baas klimt niet in een pen, maar ‘speecht over wat Jan overkwam op zijn eerste werkdag.’
Dan verras je je lezer. Meer dan met een zonnetje.
Oké, dus: vermijd clichés, haal Jan uit de zon
Lees hier het hen-/hun-ezelsbruggetje met Henny Stoel, hier hoe je stiltes in je tekst maakt, en zo zorg je dat je lezer niet van een steiger lazert.
Beeld: zelfportret van Jan Mankes, 1912